Negotiating the future of work: Net-zero

Mae Llywodraeth Cymru newydd godi ei huchelgais i gyrraedd allyriadau carbon sero net erbyn 2050 (sy’n uwch na’r targed i’w lleihau sef 80%), gosod y targed diweddaraf ar gyfer cyllideb garbon 2021-5, a datgan ei bod yn bwriadu gwneud sector cyhoeddus Cymru yn ddi-garbon erbyn 2030.

Mae sero net nawr yn fater i holl weithwyr Cymru.

Mae’r targedau newydd yn golygu bod datgarboneiddio yn fater brys erbyn hyn ar draws y sectorau cyhoeddus a phreifat. Yn ogystal â chyflawni rhagor o ostyngiadau yn y sector pŵer, bydd yn rhaid lleihau rhagor ar allyriadau mewn diwydiannau carbon-ddwys eraill; lle mae nifer fach o allyrwyr mawr, fel gwaith dur Port Talbot yn gyfrifol am gyfran fawr o allyriadau Cymru. Yn y diwydiannau hyn, ceir risg o ddadleoli swyddi ar raddfa fawr, oherwydd bydd rhai o’r swyddi mwyaf ‘budr’ naill ai'n diflannu'n gyfan gwbl neu'n cael eu trawsnewid yn sylweddol drwy gyflwyno technolegau newydd.

Mae’r 2020au yn ddegawd hollbwysig

Yn ystod y degawd nesaf byddwn yn gweld ymdrechion trawsnewid ar draws sector cyhoeddus Cymru drwyddo draw, sy’n cyflogi 20% o’r gweithlu. Byddwn hefyd yn gweld newidiadau mawr yn ardaloedd diwydiannol pwysicaf Cymru, gan gynnwys Clwstwr Diwydiannol De Cymru, sydd â dim ond pymtheg mlynedd i newid o danwydd ffosil i ddewisiadau amgen carbon isel a/neu ddal a storio carbon ar raddfa fawr. Bydd trawsnewidiadau mawr hefyd yn mynd rhagddynt ar draws y diwydiannau trafnidiaeth, tai ac adeiladu.

Mae’r gwaith cynllunio eisoes ar y gweill

Mae nifer o brosesau cynllunio eisoes ar waith sy’n canolbwyntio ar adferiad economaidd a thrawsnewid. Er bod TUC Cymru wedi sicrhau presenoldeb undeb ar y paneli sector cyhoeddus a phreifat sy’n cyfrannu at ddatblygu Cynllun Cymru Sero Net, bydd angen i undebau hefyd fod yn rhan o’r gwaith o roi’r Cynllun ar waith. Mae penderfyniadau ynghylch trawsnewid hefyd yn cael eu gwneud ar lefel cyflogwr a diwydiant lle mae gan undebau bresenoldeb.

Negodi’r dyfodol: Y prif bwyntiau

➔ Mae ymyriadau llwyddiannus yn bosibl
➔ Nawr yw’r amser i weithredu
➔ Paratowch y ffordd ac ymgysylltu ag aelodau
➔ Defnyddiwch gryfder diwydiannol
➔ Cymerwch ran mewn deialog ar bob lefel